Wijs gebruik van anticonceptie - wat iedere vrouw moet weten
Ben je ook zo op zoek naar een manier om je cyclus te monitoren maar je wilt niet met medicatie je menstruatie en ovulatie onderdrukken of chemisch ‘regelen’?
Bewust omgaan met je lijf is een goed plan, je wilt fijn je ding kunnen doen en vooral je hoofd ‘helder’ houden.
Zeven vragen aan expert Patricia Dijkema:
1. Veel vrouwen geven aan zich depressief te voelen als ze anticonceptie gebruiken als de pil, spiraaltje, ook het koperspiraal of de implanon (het staafje in je bovenarm). Hoe zit dat?
De hypofyse en hypothalamus zijn onderdelen van je hersenen die de eerste signalen geven om hormonen te produceren. Het echte werk gebeurt in de eierstokken en de baarmoeder. Daar kunnen de signalen vanuit je hersenen goed gebruikt worden om je baarmoederslijmvlies op te bouwen en te zorgen voor een eisprong van het rijpe eitje.
Onderdruk je het werk van de hypofyse en hypothalamus (wat een anticonceptie doet anders kan het geen zwangerschap voorkomen) dan verandert in je hoofd de aansturing. Signalen zullen dan minder van je hersenen naar je lijf gaan.
Wanneer jij je eigen cyclus laat ‘rijpen’ in de pubertijd tot een gezonde menstruatiecyclus, ga je daar tot de overgang plezier van hebben. Je lichaam is daardoor meer bestendig tegen stress en kan beter omgaan met stressvolle situaties.
Wanneer je anticonceptie gebruikt neem je medicatie, dat zijn chemische nagemaakte stoffen die normale functies in je lichaam stil leggen of onderdrukken. Iedere medicatie heeft bijwerkingen ook het hormoonvrije koperspiraaltje omdat een spiraaltje niet van nature in je baarmoeder hoort.
Vrouwen ervaren klachten als moodswings, depressie, zwaarmoedigheid, vermoeidheid, concentratieverlies en stress. Maar ook darmklachten, ontstekingen, schimmelinfecties, vreetbuien en behoefte aan zoetigheid.
Hoe kan het dat anticonceptiemiddelen je stemming beïnvloeden? Dat komt onder andere doordat ze je zenuwstelsel gevoeliger maken voor stress. (1)
Dit omvat directe stress maar ook chronische stress omstandigheden omdat anticonceptie het autonome zenuwstelsel en de hypothalamus-hypofyse-bijnier (HPA-as) overprikkelen. De HPA-as is de aansturing van je menstruatiecyclus. Hiermee kun je stellen dat anticonceptie niet alleen uit zichzelf jouw eigen menstruatiecyclus onderdrukt maar ook nog eens indirect jouw capaciteit om stress te verwerken. Laat dit precies voor meiden in de pubertijd een issue zijn, je lijf is aan het ‘oefenen’ om alles fijn te managen dan zit je niet te wachten op dubbele verstoring. Je hebt al genoeg ‘aan je hoofd’!
Onderzoekers troffen verhoogde cortisol (stresshormoon) aanmaak bij vrouwen met PCOS toen hen een combinatie anticonceptiepil voorgeschreven werd. Bij hen nam de gevoeligheid van de HPA-as ook af. (2)
Daarom is het niet wijs om medicatie als anticonceptie te gebruiken ook niet als je cyclus onregelmatig is. PCOS is een ‘normaal’ beeld niet een ziekte waar je altijd last van hoeft te hebben en houden. Je wilt zeker geen ‘aanslag’ op je HPA-as want jouw bijnieren dienen adequaat te blijven reageren op stress voor altijd.
Meer over PCOS weten? Bekijk deze interessante video.
Professor Jayashri Kulkarni schreef hierover: ‘Vrouwen hebben vaak de neiging om zichzelf de schuld te geven als ze zich depressief voelen, maar vergeten daarbij het effect van de hormonen die ze dagelijks innemen’. (3)
De pil, bevat steroïde hormonen die de structuur en functie van de hersenen kunnen beïnvloeden. Neurowetenschapper Nicole Peterson vond dat de pil gepaard ging met significant lagere corticale diktes in de laterale orbitofrontale cortex en de cingulate cortex posterior in de hersenen. Deze gebieden worden geacht belangrijk te zijn voor het reageren op beloningen en het evalueren van interne toestanden/inkomende stimuli. (4)
Simpel gezegd kun je dus minder adequaat reageren met anticonceptie vergeleken als je geen anticonceptie gebruikt!
2. Chemische anticonceptie heeft bijwerkingen. Kun je aangeven wat er kan gebeuren als je hier wel gebruik van maakt?
Tijdens het gebruik van chemische namaak hormonen onderdruk je de eisprong en menstruaties. Een bloeding in de stopweek van de pil is een onttrekkingsbloeding, geen menstruatie. Door het stilleggen van de eisprong mis je de belangrijkste hormonale verandering in je lichaam - het overgaan van het hormoon oestrogeen naar progesteron. Ieder hormoon heeft belangrijke functies van ‘top tot teen’.
Je hebt een natuurlijke cyclus nodig om jezelf goed te kunnen voorzien van hormonen die je spieren, hart en bloedvaten voorzien en natuurlijk ook zorgen dat je relax en ontspannen bent in je hoofd. Je cyclus zorgt ook voor sterke botten en goede botopbouw in je jonge jaren zodat je later daar minder problemen mee hebt.
Door de ovulatie te onderdrukken maak je die hormonen niet aan en loop je dus grote kans op klachten als mood swings, depressie, brain fog en minder concentratie. Dit geven meiden ook aan als ze van de een op de andere dag huilbuien hebben, emotioneel in de put zitten en zichzelf kwijt zijn. Dit kan al na de eerste dag ‘de pil’ tot in de eerste maanden plaatsvinden.
Veel meiden gaan met deze klachten naar de huisarts en soms zelfs naar een psycholoog of andere hulpverlener maar daar worden deze klachten vaak niet in relatie gebracht met het starten van de anticonceptie. En wordt een behandeling gestart veelal met medicijnen die vervolgens het probleem niet aanpakt waardoor het ontstaan is.
Anticonceptie en antidepressiva ontnemen vele belangrijke vitaminen en mineralen van je lichaam als magnesium en B12 maar ook folaat, selenium, zink en Q10. Deze stoffen heb je nodig om goed te functioneren, fit te zijn zonder klachten. Er gebeurt veel in je lichaam, pas als je geen anticonceptie meer neemt valt het op dat je veel beter in je vel zit. In je tienerjaren ben je gevoelig voor chemische medicatie omdat je brein ook nog steeds in ontwikkeling is. Dus een goede reden om goed te kijken als je nu klachten ervaart wanneer zijn deze gestart, en kun jij deze in verband brengen met het starten van je anticonceptie?
Grootschalig onderzoek
De grootste epidemiologische studie in haar soort, in 2016 gepubliceerd in JAMA (5) associeert hormonale contraceptie zelfs met depressie. Onder de 20 jaar heb je daar verhoogde kans op dit kan leiden tot suïcide neigingen. Allemaal door het nemen van een pilletje iedere dag of andere vormen van anticonceptie.
In de bijsluiter staat vermeld dat je risico loopt op trombose en longembolie. Komt in jouw familie dit voor dan heb je meer aanleiding om andere vormen van geboortebeperking te kiezen. Niet wijs om deze risico’s te nemen!
Langere tijd chemische medicatie als anticonceptie gebruiken kan zelfs hinderen om je menstruatie en ovulatie terug te krijgen op het moment als je over jaren wel een kinderwens hebt. Ok, dit is wellicht nog ver weg maar je lijf is jaren niet gewend geweest om het zelf te doen en heeft dan moeite om een natuurlijke cyclus op te pakken. Ook zien we een toename aan PCOS waarbij vrouwen ovulaties overslaan maar wel menstrueren. Ja, je kunt menstrueren zonder dat je een ovulatie gehad hebt! Ogenschijnlijk lijkt je cyclus dan ok. Alleen als je met een cyclus tracker als de Daysy (6) meet zie je of je ovulaties hebt.
Veel dames krijgen van hun arts het bericht dat het moeilijk is om zwanger te raken. Het kan wel hoor maar dan moet je toch wel flink aan de slag om je leefstijl, voeding en met supplementen aan de slag te gaan. Voorkomen is beter dan genezen!
3. Veel meisje hebben last van pijnlijke menstruaties. Hoe komt dit denk je?
In je tiener jaren zijn hormonen zich aan het ‘afstellen’, qua hoeveelheid en moment van wanneer je ze nodig hebt. Daardoor kun je tijden hebben van heftige en pijnlijke menstruatie en fasen waarin dat minder speelt. De ene keer is je cyclus lang en dan weer komt je menstruatie sneller dan je had verwacht. Je hoofd en je lichaam zijn op elkaar aan het afstemmen.
Organen als de hypofyse, hypothalamus, bijnieren, eierstokken en baarmoeder zijn druk in de weer signalen op elkaar af te stemmen zodat je hormonale cyclus vloeiend verloopt.
Het is heel ‘normaal’ om tot je 21ste onregelmatige menstruaties te hebben. Kan, maar hoeft niet.
De feiten
Een cyclus van dag 1 van je menstruatie tot dag 1 van je volgende menstruatie is regelmatig als die tussen 21 – 35 dagen verloopt.
Maar een klein percentage van de vrouwen hebben consequent een cyclusduur van 28 dagen.
Het is niet noodzakelijk om een cyclus van 28 dagen te hebben.
Wanneer de menstruatie komt is minder belangrijk als het hebben van een eisprong!
Je kunt zo nu en dan een cyclus hebben zonder eisprong.
Menstruatie hoort niet extreem pijnlijk te zijn.
4. Vaak schrijven huisartsen meisjes met pijnlijke en heftige menstruaties de anticonceptiepil voor. Jij en ik zijn hier fel op tegen. Maar wat zijn er dan voor alternatieven om die pijn en dat bloedverlies wat te minderen?
Je baarmoeder is een spier en heeft power nodig om met samentrek bewegingen tijdens de menstruatie het baarmoederslijm af te stoten. Spieren hebben voldoende magnesium nodig om tijdens die arbeid weer te kunnen ontspannen. Menstruatiepijnen kunnen om die reden vaak door extra magnesium inname afnemen. Wel is het goed om te weten dat je in dit geval de magnesiumbisglycinaat met taurine kunt nemen die doet meer dan magnesiumoxide die je meestal in de winkels treft. Ook adviseer ik een formule met maca, monnikspeper (Angus Castus), ashwagandha en saffraan. Saffraan draagt bij aan een positieve gemoedstoestand. Monnikspeper biedt ondersteuning bij ongemakken rondom de menstruatie en helpt net als ashwagandha en maca bij het behoud van een goede mentale en fysieke balans. Kijk in de Daysy shop (6) naar onze actuele vitamine pakketten. Vergeet vooral de actieve B12 vitamine niet! Tegenwoordig al snel een ‘must’.
Menstruatie tips!
Neem rust en ontspanning tijdens je menstruatiedagen
Concentreer je op je ademhaling met rustig inademen en een lange stoot met uitademen
Mediteer
Luister naar ontspannen muziek
Neem warme soep of kamillethee, leg een warme kruik op je onderbuik
Voorkom het gebruik van toxische tampons en maandverband. Alternatieven zijn een menstruatie cup en biologisch katoen maandverband en tampons
Bezoek altijd een arts als je heftige menstruatieklachten hebt om endometriose uit te sluiten. Vervolgens kun je met een hormoonexpert of orthomoleculair therapeut een goed plan opstellen om je klachten te verminderen.
5. Anticonceptie is natuurlijk wel heel belangrijk. Wat adviseer jij meiden dan wel te gebruiken?
Condooms, om een zwangerschap maar ook seksueel overdraagbare ziekten te voorkomen. Je kunt al starten met het monitoren van je natuurlijke cyclus met een Teena (7) of Daysy (6). De Teena is de menstruatietracker voor tieners, wanneer je net ongesteld geworden bent en wilt weten wanneer je volgende menstruatie komt. Daysy geeft ook aan wanneer je vruchtbare en onvruchtbare dagen zijn, dit doet de Teena niet! Tegen de tijd dat je een vaste relatie hebt kun je samen met je vriend bespreken wat jullie gaan doen en wanneer. Dan nog blijven condooms belangrijk ook het juist gebruik van condooms, geen crème of olie erbij gebruiken. Dat maakt een condoom poreus! De anticonceptiepil of de spiraal vervangt het condoom niet.
6. Je bent eigenlijk maar enkele dagen vruchtbaar per maand. Hoe zit dit? En wat zijn andere manieren waarop meiden bewust om kunnen gaan met hun vruchtbare periode en weten wanneer dit is? Zijn er behulpzame apps bijvoorbeeld?
In een app kun je aangeven wanneer je menstrueert en dan geeft de app volgens een standaard patroon informatie. Dat is niet altijd wat er werkelijk in jouw lichaam gebeurt want we weten dat een eisprong eerder of later kan plaatsvinden of je menstruatie kan eerder of later zijn. Dus deze app’s geven onvoldoende betrouwbaarheid. Een klein percentage vrouwen heeft op dag 14 van de cyclus de ovulatie in de 28 dagen durende cyclus. Juist in de tienerjaren kan dat variëren.
Om een zwangerschap te voorkomen dien je al 5 dagen voor de ovulatie te voorkomen dat sperma bij de eierstokken komt. Sperma kan maximaal 5 dagen in de baarmoeder en eierstokken overleven. Zwanger worden kan enkel op de dag van de eisprong (1 dag per maand) wanneer jij een eitje loslaat. In totaal praat je over 6 vruchtbare dagen per cyclus. Dat moet dan al binnen 18 uur zijn want 24 uur na het moment van eisprong kan het eitje niet meer bevrucht worden. Gelukkig zijn er systemen die dit nauwkeurig monitoren op basis van de BBT (basale lichaamstemperatuur) onder de tong gemeten met Daysy. Een cyclus tracker met intern algoritme waarschuwt je op tijd en geeft pas weer groen licht als je ruim voorbij je vruchtbare dagen bent.
Daysy is een slimme computer die gelijk na de meting aangeeft of je die dag een vruchtbare of onvruchtbare dag hebt en zet het hele verloop van jouw persoonlijke cyclus in kaart. Doordat je de metingen vanuit Daysy kunt synchroniseren naar de DaysyDay app (8) krijg je daar de kalender met jouw kleuren en grafiek van jouw temperaturen te zien.
Daysy heeft een interne sensor dus er kan niets misgaan met het meten of verwerken van de gemeten waarde. Het interne algoritme in Daysy is 99,4% nauwkeurig. Ook als je cyclus schommelt of stel je vergeet een paar metingen te doen dan nog blijft Daysy accuraat. Mocht ze te weinig metingen van je hebben gaat ze op geel. Ben je ziek en heb je koorts dan meet je die dagen niet. Daysy zal dan niet van slag zijn. Daysy geeft rood = vruchtbaar of groen = onvruchtbaar aan. Geel = leerfase/verandering in je cyclus en die dagen hanteer je ook als vruchtbaar.
7. Heb je nog andere dingen die je meiden graag zou willen vertellen?
Wees zuinig op je lijf belast het zo min mogelijk met schadelijke stoffen dan heb je voor de rest van je leven daar plezier van. Ik zie namelijk aanzienlijk verschil in meiden die tekorten hebben met vitaminen en mineralen en daarbij anticonceptie gebruiken vergeleken met meiden die dat niet doen en een gezondere leefstijl aanhouden.
Juist nu je jong bent is dat belangrijk want je hersenen zijn tot je 25ste volop in ontwikkeling en dat is niet voor niets zo geregeld!
(1). https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28315609/
(2). https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25402380/
(3). https://www.marieclaire.com.au/yasmin-side-effects
(4). https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25832993/
(5). https://jamanetwork.com/journals/jamapsychiatry/fullarticle/2552796
(6). https://www.daysy.nl
(7). https://www.teena.nl
(8). https://apps.apple.com/us/app/daysyday-cycle-period-tracker/id1533071047